لیزر و کاربردهای آن در درمان پوست و زیبایی
8 آذر 1404
مقدمه: راز محبوبیت الکساندرایت
لیزر الکساندرایت امروزه یکی از پرفروشترین، مؤثرترین و محبوبترین لیزرهای زیبایی در ایران و جهان است. بهویژه در حوزه حذف موهای زائد، درمان لکهای پوستی و پاک کردن تاتو معمولا انتخاب اول کلینیکهای لیزر است. اگر به کلینیکهای معتبر نگاه کنید، تقریباً هیچ مرکز حرفهای زیبایی را نمیبینید که الکساندرایت (Alexandrite) در فهرست دستگاههایش نباشد.
علت این محبوبیت تنها یک چیز نیست؛ الکساندرایت ترکیبی از قدرت بالا، سرعت زیاد، ایمنی مناسب برای انواع پوست و نتایج مثبت قابلپیشبینی است. این لیزر با طول موج اختصاصی ۷۵۵ نانومتر، هدفمندترین انتخاب برای درمان ضایعات رنگدانهای، بهویژه برای موهای تیره و پوستهای روشن تا گندمی محسوب میشود.
در سالهای اخیر نسل جدید دستگاههای الکساندرایت (از Cynosure Elite Plus گرفته تا Apogee، Motus AX،GentleMax Pro و مدلهای هایبرید یا ترکیبی) کارایی این فناوری را چند برابر کرده و آن را تبدیل به استاندارد طلایی برای لیزر موهای زائد در دنیا کرده است.
لیزر الکساندرایت چیست؟
الکساندرایت یک کریستال تقریبا قیمتی و بسیار خاص است که از خانواده کریزوبریل (Chrysoberyl) به شمار میرود. این سنگ بهطور طبیعی کمیاب است و به دلیل خواص نوری فوقالعادهاش، از دههها پیش وارد صنعت لیزر شد. در فناوری لیزر، نسخه آزمایشگاهی الکساندرایت استفاده میشود، زیرا باید کاملاً خالص، یکنواخت و بدون ناخالصی باشد تا نور را با کیفیت ثابت تقویت و منتشر کند.
چرا این کریستال برای ساخت لیزر مناسب است؟
کریستال الکساندرایت ویژگیهایی دارد که آن را برای تولید لیزر ایدهآل میکند:
- قابلیت تولید طول موج ۷۵۵ نانومتر
ساختار مولکولی الکساندرایت باعث میشود که با تحریک نوری، فوتونهایی با طول موج ثابت و بسیار دقیق (۷۵۵ نانومتر) تولید کند.
این طول موج یکی از بهترین طول موجها برای جذب ملانین است؛ بنابراین لیزر الکساندرایت در درمانهای مرتبط با مو و لک بیرقیب شده است.
- پایداری حرارتی و نوری بالا
کریستال الکساندرایت هنگام تولید لیزر دیر داغ میشود. همچنین انرژی را پایدار نگه میدارد و شدت نور را بدون کاهش کیفیت منتقل میکند.
این یعنی دستگاههای الکساندرایت میتوانند با سرعت بالا و انرژی یکنواخت کار کنند.
- قابلیت Q-Switch شدن
این کریستال توانایی تحمل پالسهای فوقکوتاه (نانوثانیه) را دارد. به همین دلیل نسخه Q-Switched Alexandrite ساخته شده که برای پاک کردن تاتو، درمان لکهای عمق و ضایعات پیگمانته مقاوم، بهعنوان یکی از بهترین گزینههای درمانی شناخته میشود.
- طول عمر بالا و نیاز کم به نگهداری
کریستال الکساندرایت نسبت به بسیاری از منابع لیزری دیگر دیرتر فرسوده میشود و بازدهی بالاتری دارد. به همین دلیل هزینه نگهداری کمتری را به مراکز لیزر و کلینیکها تحمیل میکند. این موضوع از دید صاحبان کلینیکها اهمیت زیادی دارد.
مکانیسم اثر لیزر الکساندرایت
مکانیسم اثر لیزر الکساندرایت درواقع همان چیزی است که این دستگاه را به یکی از دقیقترین و ایمنترین لیزرهای حوزه پوست و زیبایی تبدیل کرده است. این لیزر بر اساس فتوترمولیز (photothermolysis) انتخابی کار میکند؛ یعنی نور با طول موج مشخص به شکلی کاملاً هدفمند، فقط به بخشی از پوست که رنگدانه دارد (معمولاً ملانین) برخورد کرده و جذب میشود.
وقتی پالس لیزر به پوست میرسد، انرژی نور توسط ملانین موجود در مو یا لک جذب میشود و در همان نقطه به حرارت کنترلشده تبدیل میگردد. این گرما تنها به سلولهای هدف آسیب میزند و آنها را از بین میبرد، بدون اینکه به بافتهای اطراف منتقل شود یا باعث سوختگی عمیق شود.
به همین دلیل است که الکساندرایت میتواند:
- ریشه مو را بدون آسیبزدن به پوست نابود کند،
- لکههای پوستی و برخی تاتوها را بدون ایجاد زخم یا اسکار از بین ببرد،
- و درمان را با دقت میلیمتری انجام دهد.
درواقع، راز موفقیت الکساندرایت این است که فقط هدف را تخریب میکند، نه پوست اطراف آن را. همین انتخابپذیری و تمرکز بالا باعث شده این لیزر برای حذف موهای زائد و درمان بسیاری از ضایعات رنگدانهای، بهعنوان یکی از بهترین و مطمئنترین گزینههای موجود شناخته شود.
کاربردهای لیزر الکساندرایت
لیزر الکساندرایت تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را برای مجموعه گستردهای از استفادههای پزشکی و زیبایی دریافت کرده است. از جمله برندهای معتبر الکساندرایت:
- Apogee Elite – Cynosure USA
- Ta2 Eraser – Light Age USA
- Accolade – Cynosure
- کندلا (Candela)
- دکا (DEKA)
هستند. در اینجا کاربردهای اصلی این لیزر را معرفی می کنیم.
درمان ضایعات عروقی (Vascular Lesions)
الکساندرایت در درمان و بهبود ظاهری برخی رگهای ریز، تلانژکتازی ها (Telangiectasia) و ضایعات عروقی سطحی مؤثر است. نور ۷۵۵ نانومتر بخشی از انرژی خود را در هموگلوبین هم جذب میکند و به همین دلیل میتواند رگهای عنکبوتی صورت (واریس صورت)، رگهای ریز پا و برخی ضایعات عروقی مادرزادی را کاهش دهد.
البته PDL، انتخاب اول برای ضایعات عروقی است، اما در برخی موارد الکساندرایت نیز کاربرد دارد.
درمان ضایعات رنگدانهای (Pigmented Lesions)
یکی از بهترین لیزرها برای درمان لکهای ناشی از افزایش ملانین است، مانند:
- ککومک
- لکههای آفتاب سوختگی (Solar Lentigines)
- خال اوتا و ایتو
- خالهای ملانوسیتی (melanocytic nevi) سطحی
- لکهای ناشی از پیری
زیرا طول موج 755 نانومتر به شکلی عالی توسط ملانین جذب میشود. برای درمان این لکها، نسخه Q-Switched Alexandrite مؤثرتر است.
لیزر موهای زائد (Hair Removal)
یکی از مشهورترین و پرفروشترین کاربردهای الکساندرایت در ایران و جهان، لیزر موهای زائد است. ویژگیهای اصلی این لیزر برای رفع موهای زائد عبارتند از:
- سرعت بسیار بالا
- درد کم با کولینگ مناسب (ویژگی خنک کنندگی سطح پوست)
- نتیجهگیری سریع
- اثر قوی روی موهای ضخیم و مشکی
همچنین این لیزر بهترین انتخاب برای پوستهای روشن و گندمی روشن (Fitzpatrick I–III) است.
تنظیمات معمول:
- Pulse duration: 2 تا 20 میلیثانیه
- Fluence: 10 تا 40 J/cm²
محدودیتها
- برای موهای روشن، نازک یا سفید مناسب نیست
- در پوستهای تیره احتمال هیپوپیگمانتاسیون (Hypopigmentation – حالتی که در آن پوست رنگ یا رنگدانه طبیعی خود را از دست میدهد) وجود دارد
- در پوست برنزه نباید انجام شود
پاک کردن تاتو (Tattoo Removal)
نسخه Q-Switched الکساندرایت یکی از بهترین ابزارهای دنیا برای پاککردن تاتو است.
رنگهای قابل درمان:
- مشکی
- آبی
- سبز
این لیزر ذرات جوهر را به ذرات میکروسکوپی تبدیل میکند تا توسط ماکروفاژها پاک شوند. مزیت اصلی آن پالسهای بسیار کوتاه (50–100 نانوثانیه) است که این پالسها انرژی را فقط در جوهر متمرکز میکنند، بدون اینکه پوست اطراف آسیب ببیند.
تعداد جلسات موردنیاز معمولاً ۵ تا ۲۰ جلسه با فاصله حداقل ۷ هفته بین جلسات خواهد بود.
چگونه عمل لیزر الکساندرایت انجام میشود؟
فرآیند انجام لیزر الکساندرایت بسیار ساده، سریع و در عین حال کاملاً کنترلشده است.
در اولین قدم، پزشک یا اپراتور باید مطمئن شود که تشخیص مشکل پوستی کاملاً درست است؛ مخصوصاً در مورد ضایعات رنگدانهای، چون برخی لکها ممکن است شبیه ملانوما باشند و قبل از لیزر نیاز به بررسی دقیق یا حتی بیوپسی داشته باشند.
هنگامی که درمان تأیید شد، جلسه لیزر آغاز میشود. بیمار و اپراتور هر دو از عینک یا محافظ مخصوص چشم استفاده میکنند تا از نور لیزر در امان باشند. سپس هندپیس دستگاه روی سطح پوست قرار میگیرد و پالسهای لیزر بهصورت نقطهای شلیک میشوند. اغلب افراد این احساس را شبیه یک ضربه کوچک کش لاستیکی روی پوست توصیف میکنند؛ سریع، کوتاه و قابلتحمل.
برای راحتی بیشتر، بیشتر دستگاههای الکساندرایت مجهز به سیستم خنککننده (Cooling) هستند. این سیستم همزمان با شلیک لیزر، هوای سرد یا اسپری خنککننده به سطح پوست میزند تا درد، سوزش و احتمال التهاب کاهش یابد.
در پایان جلسه، معمولاً از کمپرس سرد یا یخ برای آرامکردن ناحیه مورد تابش استفاده میشود. پوست ممکن است چند ساعت تا یک یا دو روز کمی قرمز و متورم باشد، که طبیعی است.
پس از انجام لیزر، مراقبتهای کوتاهمدتی لازم است: پرهیز از قرار گرفتن در مقابل آفتاب، استفاده مرتب از ضدآفتاب، و عدم مصرف اسکرابها یا کرمهای لایهبردار برای چند روز. این اقدامات کمک میکنند پوست بهتر ترمیم شود و ریسک عوارض به حداقل برسد.
عوارض احتمالی لیزر الکساندرایت
عوارض لیزر الکساندرایت معمولاً خفیف، موقتی و قابلمدیریت هستند. بیشتر افراد بعد از هر جلسه فقط مقداری قرمزی، تورم یا احساس خارش و سوزش ملایم را تجربه میکنند؛ حالتی شبیه آفتابسوختگی خفیف که معمولاً طی چند ساعت تا یکی دو روز کاملاً برطرف میشود. این واکنشها طبیعی هستند و نشان میدهند پوست به انرژی لیزر پاسخ داده است.
در موارد کمتر شایع، ممکن است پوست کمی کبود شود یا تاولهای کوچک ایجاد شود، که آنها نیز معمولاً بدون نیاز به درمان خاص و طی مدت کوتاهی خوب میشوند. تغییرات رنگ پوست (چه تیره شدن و چه روشن شدن) نیز ممکن است رخ دهد، بهویژه در افرادی که پوست تیرهتر دارند یا قبل از جلسه در معرض آفتاب بودهاند. این تغییرات اغلب موقتی هستند، اما گاهی ممکن است بیشتر طول بکشند.
در موارد بسیار نادر، احتمال عفونت پوستی وجود دارد که در این صورت پزشک ممکن است آنتیبیوتیک تجویز کند. رعایت بهداشت پوست بعد از درمان، استفاده از کرمهای مناسب و عدم دستکاری ناحیه درمانشده، خطر چنین عارضهای را به حداقل میرساند.
بهطور کلی، اگر لیزر الکساندرایت توسط فرد متخصص و با تنظیمات درست انجام شود، میزان عوارض آن بسیار کم است و معمولاً بدون باقیماندن آثار دائمی است.
چه تعداد جلسه لازم است؟
ضایعات عروقی:
- ۱ تا ۳ جلسه برای رگهای کوچک
- چند جلسه برای رگهای بزرگتر
موهای زائد:
- معمولاً ۶–۱۲ جلسه
- با فاصله ۴ تا ۸ هفته
- نتایج بسته به نوع پوست، نوع مو و مشکلات هورمونی متفاوت است
پاککردن تاتو:
- ۵ تا ۲۰ جلسه
- بسته به رنگ، عمق و قدمت تاتو
مزایای لیزر الکساندرایت
- یکی از سریعترین لیزرهای دنیا
- کولینگ قوی و تجربه درد بسیار کم
- عمق نفوذ عالی برای موهای ضخیم
- دقت بالا در درمان رنگدانه
- مؤثر در پاککردن تاتوهای سخت
- ایمنی بالا در پوستهای روشن
جمعبندی
لیزر الکساندرایت امروز یکی از محبوبترین و مؤثرترین فناوریهای زیبایی در جهان است؛ زیرا هم توان بالایی دارد و هم طیف گستردهای از مشکلات پوستی را با دقت و ایمنی قابلقبولی برطرف میکند. از حذف موهای زائد گرفته تا درمان لکههای پوستی، برخی رگهای سطحی، جوانسازی خفیف و حتی پاککردن تاتو، این لیزر در بسیاری از کلینیکهای پیشرفته بهعنوان یک گزینه استاندارد و قابلاعتماد شناخته میشود.
با این حال، قدرت واقعی الکساندرایت زمانی دیده میشود که دستگاه درست انتخاب شود، تنظیمات آن مطابق نوع پوست و مشکل بیمار انجام گیرد و اجرای کار به دست یک اپراتور یا پزشک آموزشدیده سپرده شود. تفاوت میان یک تجربه عالی و یک نتیجه متوسط، دقیقاً در همین جزئیات نهفته است.
اگر قصد راهاندازی کلینیک زیبایی دارید یا میخواهید بدانید کدام مدل الکساندرایت برای نیاز شما مناسبتر است، هلدینگ سینوهه با بیش از دو دهه تجربه تخصصی در حوزه تجهیزات، آموزش و راهاندازی کلینیکهای زیبایی میتواند بهترین همراه شما باشد. از انتخاب دستگاه گرفته تا طراحی فضای لیزر، آموزش اپراتور و تضمین استانداردهای درمان، تیم سینوهه شما را قدمبهقدم راهنمایی میکند تا با کمترین خطا و بیشترین بازده وارد این حوزه شوید.
